Canh bầu – món ăn giải nhiệt không thể thiếu vào mùa hè
Vào mùa hè, dường như những bát canh bầu là không thể thiếu trên mâm cơm nhà bạn. Món ngon từ bầu làm cả cái nắng nôi mùa hè như dịu lại, đánh bay cái nóng từ bên trong cơ thể bạn. Bầu có tên khoa học Lagenaria siceraria, là một loài thực vật có hoa trong họ Bầu bí (Cucurbitaceae). Loài này được (Molina) Standl. miêu tả khoa học đầu tiên năm 1930.
Bầu ngày nay được trồng phổ biến ở các vùng nóng trên thế giới. Quả bầu non thường được dùng để nấu canh, luộc hoặc xào... Lá non cũng có thể luộc để làm rau ăn. Bầu có nhiều hình dạng khác nhau: Có quả hình trụ, dài (có khi dài đến 1m), và vỏ có đốm (bầu sao). Có quả hình trụ tương tự như bầu sao nhưng vỏ không có đốm, được coi là loại phổ biến ở Việt Nam. Có quả thắt co lại như bầu rượu (bầu nậm); loại này để chín già có thể làm bình đựng nước, đựng rượu, làm đàn bầu. Có quả đặc ruột - loại giống mới ở Việt Nam, cho năng suất, hiệu quả cao.
Theo cựu đại tá, lương y đa khoa Bùi Hồng Minh (Nguyên Chủ tịch Hội Đông Ba Đình, Hà Nội), trong Đông y, bầu vị hơi nhạt, tính mát (có tài liệu lại cho là vị ngọt, tính lạnh), có công hiệu giải nhiệt, giải độc, lợi tiểu, nhuận phổi, trừ ngứa; chủ trị các chứng như trướng bụng, phù thũng, tiểu tiện ít, phổi nóng, ho...
Công dụng của bầu rất đáng được ghi nhận. Trong đó, thịt quả bầu vị ngọt, tính hàn, có tác dụng giải nhiệt, trừ độc, được dùng trị chứng đái rắt, phù nề, đái tháo, mụn lở... Vỏ bầu vị ngọt, tính bình, lợi tiểu, tiêu thũng nên cũng được dùng cho các chứng bệnh phù thũng, bụng trướng. Hạt bầu đun lấy nước súc miệng chữa bệnh sưng mộng răng lợi răng lung lay, tụt lợi.
Lá bầu có vị ngọt, tính bình có thể làm thức ăn chống đói. Tua cuốn và hoa bầu có tác dụng giải thải nhiệt độc, nấu tắm cho trẻ em phòng ngừa đậu, sởi, lở ngứa. Quả bầu già sắc lấy nước uống có tác dụng lợi tiểu, chữa bệnh phổi phù nước…
Y học hiện đại cũng ghi nhận công dụng của bầu trong các bữa ăn hàng ngày. Quả bầu tươi chứa 95% nước, 0,5% protid, 2,9% glucid, 1% cellulos, 21 mg% calcium, 25% phosphor, 0,2 mg% sắt và các vitamin: caroten 0,02 mg%, vitamin B1: 0,02 mg%, vitamin B2 0,03 mg%, vitamin PP 0,40 mg% và vitamin C 12 mg%. Trong quả bầu còn có saponin. Quả bầu là nguồn tốt về vitamin B và vitamin C. Nhân hạt già chứa tới 45% dầu béo.
Với nguồn dưỡng chất dồi dào, bầu không chỉ là thức ăn, là thuốc chữa bệnh mà còn giúp giảm cân, làm đẹp da. Nếu chị em đang muốn bổ sung thực phẩm giảm cân, làm đẹp da vào mùa hè này thì hãy chăm chỉ ăn bầu mỗi ngày.
Bài thuốc chữa bệnh, làm đẹp da từ quả bầu cực dễ áp dụng
Theo lương y Bùi Hồng Minh, nếu chẳng may mắc phải những chứng bệnh này, bạn hãy thử áp dụng để chế thành những bài thuốc chữa bệnh từ quả bầu:
- Bệnh nhân tiểu đường: Quả bầu 50 - 100g nấu thành canh ăn hàng ngày. Dùng cho bệnh nhân mắc bệnh đái tháo đường hay bị tiểu rắt hay máu nóng.
- Bụng trướng tích nước, tiểu tiện ít: Lấy quả bầu tươi 50 - 100g, đun lấy nước uống nhiều lần trong ngày. Hoặc lấy vỏ bầu 30g, vỏ dưa hấu 30g, vỏ bí ngô 30g, hợp lại sắc lấy nước uống nhiều lần trong ngày.
- Ho do nóng trong: Quả bầu 50g đun lấy nước uống thay trà trong ngày. Dùng cho bệnh nhân bị ho nóng phổi.
- Trị răng lung lay, viêm tụt lợi: Hạt bầu 20g, ngưu tất 20g, nấu lấy nước ngậm và súc miệng ngày 3 - 4 lần. Dùng cho những bệnh nhân bị răng lung lay, viêm tụt lợi, súc miệng ngày 3 - 4 lần.
- Chữa sỏi đường niệu, tăng huyết áp: Quả bầu tươi 500g, rửa sạch vắt lấy nước cốt và trộn đều với 250ml mật ong rồi uống ngày 2 lần, mỗi lần 30 - 50ml dùng để chữa sỏi đường niệu, tăng huyết áp. Mỗi liệu trình bạn thực hiện từ 5-7 ngày.
- Giảm cân: Bầu chứa lượng calo rất thấp nhưng lại giàu vitamin B6, B3 và vitamin C, kali và sắt. Bầu luộc, hay nước ép bầu được ví như làm một bữa ăn hoàn chỉnh. Điều này giúp bạn ngăn chặn sự thèm ăn. Ngoài ra, loại nước này cũng giúp làm sạch ruột và kiềm hóa dạ dày.
- Ngăn chặn bạc tóc: Mỗi ngày một cốc nước ép bầu sẽ đủ để giúp khôi phục lại màu sắc tự nhiên mái tóc của bạn.
- Làm đẹp da: Ăn bầu luộc, uống nước ép bầu tươi hoặc sử dụng hoa và tua cuốn của bầu đun làm nước tắm sẽ giúp trẻ hóa tế bào da.
Lưu ý: Không sử dụng bầu cho những người bị phong hàn, ăn không tiêu vì bầu có tính mát nên sẽ gây đau bụng nếu ăn nhiều.
Theo Tiểu Nguyễn (Helino)