'Qua mặt' giám khảo, AI đoạt giải nhất cuộc thi ảnh thế giới

Trong cuộc thi Nhiếp ảnh Thế giới Sony 2023 (SWPA 2023) vừa tổ chức hồi tháng 3 vừa qua, “nghệ sĩ photomedia” sống tại Berlin, Boris Eldagsen đã mang tới tác phẩm có tên "The Electrician". Trong ảnh là hai người phụ nữ với ánh mắt nhìn về hai hướng khác nhau và có tông màu đen trắng theo phong cách những năm 1940.

Sử dụng ngôn ngữ hình ảnh của những năm 1940, Boris Eldagsen tạo ra những hình ảnh của mình như những ký ức giả tạo về một quá khứ chưa từng tồn tại, không ai chụp ảnh. Những hình ảnh này được tưởng tượng bằng ngôn ngữ và được chỉnh sửa lại nhiều hơn từ 20 đến 40 lần thông qua trình tạo hình ảnh AI.

Bức ảnh sau đó không chỉ lọt vào danh sách rút gọn ở hạng mục Sáng tạo mà các giám khảo đã chọn nó là tác phẩm chiến thắng chung cuộc của hạng mục đó.

Tác phẩm được xướng tên khiến tác giả Boris Eldagsen - người có 30 năm kinh nghiệm, cảm thấy ngạc nhiên. "Tác phẩm ‘The Electrician’ có tất cả các lỗi đặc trưng của AI. Đáng lẽ các chi tiết này phải được các thành viên Ban giám khảo phát hiện" – nhiếp ảnh gia Boris Eldagsen viết trên blog cá nhân.

Thực tế, thoạt nhìn tác phẩm trông khá chân thực nhưng có một số dấu hiệu cho thấy nó được tạo bằng AI. Chẳng hạn, bàn tay không tự nhiên, ngón tay không có móng tay hay chiếc váy bị lẫn vào cánh tay trái của người đứng trước.

Trong bối cảnh đó, tác giả Boris Eldagsen quyết định từ chối nhận giải với lời giải thích: "AI không phải là nhiếp ảnh. Vì vậy, tôi không nhận giải thưởng này".

Eldagsen gọi tác phẩm của mình là "hình ảnh" chứ không phải "bức ảnh" vì chúng được "sản xuất một cách tổng hợp, sử dụng 'nhiếp ảnh' làm ngôn ngữ hình ảnh." Ông cũng kỳ vọng sẽ có một cuộc triển lãm riêng biệt về lĩnh vực AI, thay vì đưa ảnh AI xuất hiện trong những cuộc triển lãm ảnh mà con người thực hiện.

“Tham gia các cuộc thi mở rộng, tôi muốn đẩy nhanh quá trình ban tổ chức nhận thức được sự khác biệt này và tạo ra các cuộc thi riêng cho các hình ảnh do AI tạo ra,” nghệ sĩ nói.

Chiến thắng của Eldagsen đã gây tranh cãi, với các nhiếp ảnh gia phàn nàn rằng thật phi lý một hình ảnh được tạo ra mà không có bất kỳ máy ảnh hay ánh sáng nào lại giành được giải thưởng nhiếp ảnh hàng đầu so với các nhiếp ảnh gia thực tế.

Đây không phải lần đầu tác phẩm do AI tạo ra đoạt giải thưởng. Tháng 8 năm ngoái, bức tranh "Théâtre D'opéra Spatial" được người dùng Jason Allen mang đến triển lãm bang Colorado (Mỹ) và sau đó được trao giải nhất ở hạng mục nghệ thuật số.

Hồi đầu năm, công ty điện tử DigiDirect (Úc) cũng tổ chức cuộc thi nhiếp ảnh với giải thưởng hàng tuần bằng tiền mặt. Tác phẩm biển của Jane Eykes đã đoạt giải nhưng sau đó tác giả thừa nhận ảnh được tạo bởi AI của Absolutely.

Biên Thùy (SHTT)